از آنجا که بسیاری از آیات الهی درباره خسران و خاسرین واقعی است و خسران که همان هلاکت و ضلالت ابدی است تا با شناخت آن به سعادت اخروی و کمال و قرب الهی نائل شویم.

تعریف و تبیین موضوع:

خسران از بین رفتن سرمایه، خواه سرمایه کم باشد یا همه آن از دست برود و سرمایه از منظر قرآن ایمان به خدا و آیات او است، در آیه «اِنَّ اَلاِنسانَ لَفی خُسر» ضلالت و هلاکت در پی دارد، از آن جهت است که ضلالت و هلاکت رهاورد خسران است. برای رسیدن به حیات طیبه و کمال انسانی باید خسران و عوامل و ریشه‌های آن را شناخت تا در ورطه آن قرار نگرفت و مسیر صراط المستقیم را پیمود و به قرب الهی و درجه والایی که خداوند تبارک و تعالی برای انسان در نظر گرفته است، برسد. به وسیله تحقیق و بررسی در آیات نورانی و پر فروز قرآن می‌توان موارد خسران را یافت و خاسرین ابدی و زیانکاران را از لابه‌لای آیات الهی پیدا کرد و به همگان نشان داد تا شاید با نشان دادن این آیات الهی بندگان مؤمن خدا، راه رستگاری را بپیمایند و خود را هر چه سریع‌تر به منزلگاه مقصود برسانند.

عوامل خسران:

1- عوامل بینشی:

احساس ایمنی از مکر خدا و آزمون‌ها و امتحانات خداوندی خود یکی از این علل تداومی خسران است. ارتداد و بازگشت از ایمان به کفر، استمداد از معبودان باطل، استهزای آیات الهی، پیروی از شیطان و پذیرش ولایت او، اطاعت از کافران، افترا به خدا، اعراض از قرآن و یا هر آموزه وحیانی دیگر و انفاق به کافران برای مبارزه با دین و جلوگیری از گسترش توحید و حق از عوامل دیگر تداوم خسران است.

2- عوامل رفتاری:

افزون بر موردی که بیان شد در حوزه اعمال در اجتماع اهانت به والدین، زورگویی، عجب و خودبینی، عصیان نسبت به اولیای خدا و فرمان‌های الهی در هر حوزه و موضوعی، گمان باطل و ظن‌های ناروا نسبت به دیگری، قتل، فسق، فسادگری، قطع رحم و پیوندهای خانوادگی، مال دوستی و دنیاطلبی و مانند آن از جمله نمونه‌هایی است که قرآن به عنوان عوامل تداوم خسران یاد می‌کند.

ویژگی‌های زیانکاران با استفاده از آیات قرآن:

1- شیطان را ولی و سرپرست خود قرار داده‌اند. «و آنان را سخت گمراه و دچار آرزوهاى دور و دراز خواهم کرد، و وادارشان مى‏کنم تا گوشهاى دامها را شکاف دهند، و وادارشان مى‏کنم تا آفریده خدا را دگرگون سازند.» ولى‏ هر کس به جاى خدا، شیطان را دوست خدا گیرد، قطعاً دستخوش زیان آشکارى شده است.» (نساء/119)

2- بقای الهی را دروغ می‌انگارند. «و روزى که آنان را گرد مى‏آورد، گویى جز به اندازه ساعتى از روز درنگ نکرده‏اند. با هم اظهار آشنایى مى‏کنند. قطعاً کسانى که دیدار خدا را دروغ شمردند زیان کردند و به حقیقت‏ راه نیافتند.» (یونس/45)

3- فرزندان خود را می‌کشند. «کسانى که از روى بى‏خردى و نادانى، فرزندان خود را کشته‏اند، و آنچه را خدا روزیشان کرده بود- از راه افترا به خدا- حرام شمرده‏اند، سخت زیان کردند. آنان به راستى گمراه شده، و هدایت نیافته‏اند.» (انعام/140)

4- کفه میزان اعمالشان در روز قیامت سبک است. «و کسانى که کَفِّه میزان اعمال‏شان سبک باشد، آنان به خویشتن زیان زده و همیشه در جهنم مى‏مانند.» (مؤمنون/103)

5- به کتاب آسمانی کفر می‌ورزند. «کسانى که کتاب آسمانى‏ به آنان داده‏ایم، و آن را چنان که باید مى‏خوانند، ایشانند که بدان ایمان دارند. ولى‏ کسانى که بدان کفر ورزند، همانانند که زیانکارانند.» (بقره/121)

آثار سوء زیانکاری:

زمانی اثر سوء زیانکاری نمایان می‌شود که قیامت برپاشده و ناله‌های زیانکاران به حسرت بر دنیایی که مفت از دستشان رفته بلند شده، گناهان، آن روز به صورت باری سنگین مجسم می‌شود که به دوش خواهند کشید و این خود پست‌ترین و دشوارترین احوال آدمی است و بد بار گناهی است که به دوش می‌کشند و حمل می‌کنند.

عوامل مصونیت یابی از خسران:

1- ایمان به خدا: ایمان به خدا به عنوان نخستین عامل مهم و اساس رهایی از خسران دائمی و مصونیت از آن مطرح شده است. خداوند در سوره عصر به این عامل اشاره می‌کند: «اِنَّ اَلاِنسانَ لَفی خُسر.اِلّا اَلَّذینَ آمَنوا وَ عَمِلوا اَلصّالِِحات»

2- عمل صالح: عمل صالح اعمالی است که روی میزان عقل و منطق و قانون شرع نیکو نماید و از شائبه ریا و عجب و پیروی از هوی و هوس به دور باشد.